Z rozwojem motorycznym i fizycznym wiąże się szereg procesów psychicznych, intelektualnych oraz orientacyjno-poznawczych. Już cały okres niemowlęcy, czyli do ukończenia przez dziecko pierwszego roku życia, pełen jest tak zwanych kamieni milowych, czyli ważnych i przełomowych osiągnięć w zakresie zdobywania kolejnych umiejętności. Trzymiesięczne dziecko powinno leżąc na brzuchu unosić głowę i utrzymać ją przez minutę, siedmiomiesięczne – siedzieć samodzielnie z podparciem, a roczne chodzić samodzielnie lub z pomocą. Gdy aktywności te nie następują, mówimy o opóźnieniach rozwoju motorycznego.
Przyczyny
Za funkcje ruchowe odpowiedzialne są struktury parzyste w ośrodkowym układzie nerwowym. Jego prawidłowa budowa i struktury anatomiczne odpowiadają za działalność regulacyjną OUN. Jeżeli zatem z określonych przyczyn doszło do uszkodzeń w okresie płodowym, podczas porodu lub niedługo po narodzinach, albo przyczyną są wady genetyczne, konsekwencją będą liczne zaburzenia. Można jednak spotkać się również z nierównomiernym dojrzewaniem poszczególnych układów ciała, na przykład staw-mięsień. Takie upośledzenie nie zawsze wiąże się z zaburzeniami umysłowymi, przekłada się natomiast na opóźnienia rozwoju motorycznego. W każdej z tych sytuacji warto skorzystać z fachowej pomocy, aby zwiększyć sprawność dziecka.
Wspomaganie dziecka metodą odruchowej lokomocji
Metoda Vojty pobudza mózg do uaktywnienia wrodzonych wzorców ruchowych. Celem terapii jest poprawa lub odtworzenie wzorców ruchu uwarunkowanych genetycznie, czyli przypisanych każdemu człowiekowi od poczęcia. Za sprawą odpowiednio dobranych ćwiczeń dziecko może z czasem budować każdą formę lokomocji, a na późniejszych etapach – również ruchów precyzyjnych.
- Ważne jest przytrzymywanie głowy, rąk oraz nóg dziecka w określonej pozycji, aby uruchomić odpowiednie połączenia w układzie nerwowym.
- Rdzeń kręgowy oraz mózg otrzymują wtedy sygnał dotyczący tego, jaki wzorzec motoryczny ma nastąpić, czyli na przykład jak samoczynnie powinno obrócić się dziecko w odpowiedzi na dany bodziec. Z czasem zauważalne będą postępy w rozwoju motorycznym.
Ważne: terapia nie powinna być bolesna, ponieważ włączenie receptorów bólu zablokuje dotarcie odpowiednich bodźców do mózgu.
Leczenie neurorozwojowe w opóźnieniach rozwoju motorycznego
Metodę NDT-Bobath stosować można u noworodków, niemowląt i dzieci najmłodszych, w tym także wcześniaków. Podstawą do wdrożenia takiej terapii jest świadomość tego, że dzieci z dysfunkcjami ośrodkowego układu nerwowego mają zaburzenia czuciowo-ruchowe, co przekłada się na nieprawidłowe ruchy. Wspomaganie wszechstronnego rozwoju motorycznego w przypadku opóźnień pozwala możliwie maksymalnie usprawnić dziecko i przygotować je do samodzielnego wykonywania poszczególnych czynności.
- Co istotne, ćwiczone jest całe ciało, a nie poszczególne kończyny osobno. Następuje dynamiczna aktywizacja, ważna w redukcji opóźnienia rozwoju motorycznego.
- Dopełnieniem jest odpowiednia pielęgnacja, w tym umiejętne noszenie, odkładanie do łóżeczka, przewijanie, kąpiel w optymalnych pozycjach.
Ważne: tutaj również dziecko nie powinno płakać, ponieważ płacz może oznaczać brak poczucia bezpieczeństwa, wpływać na niechęć współpracy, a tym samym obniżać skuteczność terapii.
Metoda kinezyterapii
Istotnym elementem metody PNF jest diagnostyka opóźnienia rozwoju motorycznego, czyli badanie polegające na obserwacji potencjału danego mięśnia w spoczynku oraz podczas ruchu. Ćwiczenia zwiększają częstotliwość impulsów nerwowych wysyłanych do włókien mięśni, a z czasem poprawę czynności grup mięśni poddawanych ćwiczeniom.
- Podczas ćwiczeń stymulacja głównych receptorów ruchu, pozycji ciała oraz torowanie nowych możliwości funkcjonalnych pozwalają przekierować potencjał z silniejszych grup mięśniowych na słabsze.
- Celem jest przyspieszenie działania receptorów wpływających na szybkość reakcji zwrotnej z układu nerwowego.
Ważne: wcześnie rozpoczęta i prowadzona regularnie rehabilitacja dzieci z opróżnieniem rozwoju motorycznego daje wysoką skuteczność terapeutyczną. Wymaga współpracy Pacjenta i wykonywania poleceń, więc prowadzona jest u dzieci starszych.
Działania uzupełniające
W PAPILIO w Białymstoku uzupełniamy terapię opóźnień rozwoju motorycznego rozwiązaniami dodatkowymi, na przykład kinesiotapingiem, lub zleceniami dotyczącymi właściwej pielęgnacji dzieci i niemowląt. Wpływa to na realną poprawę ich komfortu życia.
